“Alles heeft zijn schoonheid alleen wordt dat niet altijd door iedereen gezien”

Dat schijnt een spreuk van Confucius te zijn en wie ben ik om het niet met hem eens te zijn. Ik weet wel dat schoonheid vele gedaanten heeft. Een tegelzetter kan genieten van de tegels in een badkamer, een stratenmaker van een kunstig gelegd straatje, een schilder van het strakke schilderwerk, de brandweerman van een grote brand, de chirurg van de 21 hechtingen of de verzekeringsman van de uitgebreide polis.

In velen van ons schuilt de kunstenaar maar inderdaad en helaas, niet iedereen ziet dat. Deze ontkenning van het kunstwerk bestaat, mag ik hopen, niet omdat men dat wilt. Het is vaak de onwetendheid die verhinderd dat men iets als een kunstwerk ziet. Gebrek aan kennis, desinteresse, een zich verheven voelen of een te veel naar binnen gerichte blik beletten ons vaak deze schoonheid te zien en te waarderen. Bovendien, en niet geheel onbelangrijk, is schoonheid ook iets persoonlijks. Waar de ene lyrisch van wordt zegt het de ander niets. ‘Ik heb daar niets mee’ is dan de meest gebruikelijke opmerking en alle enthousiaste uitleg te spijt blijft het daarbij. In het beste geval begrijpt de ander waarom je iets mooi vindt maar dat impliceert niet dat hij of zij dat dan ook mooi moet gaan vinden.

Schoonheid kent niet alleen vele gedaanten. Het is ook betrekkelijk. ‘Niets is hier blijvend. Alles, hoe schoon ook, zal eenmaal vergaan’ schreef ene Johannes de Heer in zijn lied 166.
Schoonheid van nu kan door vadertje Tijd en moedertje Natuur veranderen is iets onooglijks waar weinig schoonheid aan te ontdekken valt. Het kan lang of kort duren maar uiteindelijk heeft niets eeuwigheidswaarde. Dat wat nu ons hart sneller laat slaan, ons de ogen niet laat geloven, onze geest verbijsterd of ons tot tranen toe beroerd zal er eenmaal niet meer zijn. Het kan vele eeuwen duren maar uiteindelijk zal het, net als de mens overigens, tot het verleden gaan behoren.

Schoonheid wordt mooier als het gedeeld wordt. Het uitzicht vanaf een moeizaam beklommen hoogte wordt mooier als je samen boven zit. Niet alleen is samen de top bereiken hoogstaand maar om je heen kijkend maak je elkaar attent op dingen die je misschien gemist zou hebben als je alleen was. Dat geldt ook wanneer je een schilderij bekijkt of door een oud stadje sjokt.
Schoonheid wordt meestelijker als je meer van het onderwerp weet. Een banaal groen vaasje, ergens in de hoek van het schilderij, krijgt betekenis als je vertelt wordt waarom dat vaasje daar geschilderd is. Uitleg over een gevelsteen zegt je meer over het huis en over het oude stadje en kan je waardering vermeerderen.

Schoonheid van dingen die je kan zien en/of aanraken. Ik laat, ter wille van de hoeveelheid tekst, de schoonheid van een zonsondergang, wolkenluchten, weiden vol met klaprozen, een dansende wolk van spreeuwen, ochtendnevel boven de heide of een enkel bosanemoontje maar even buiten beschouwing maar er is schoonheid die je niet kan zien of aanraken: Muziek.

Er zijn weinig zaken waar iedereen een mening over heeft maar muziek hoort daar niet bij. Ik durf de stelling wel aan dat iedereen weet welk soort muziek hij of zij graag hoort. De oorzaak zou best kunnen liggen in de mogelijkheid dat muziek dieper het lijf in gaat dan het oor alleen en dat maakt muziek zo persoonlijk als het maar zijn kan. Uit eigen ervaring weet ik dat muziek, vallend onder de categorie ‘hause’, mij knap onrustig maakt, de blues mij melancholisch, popmuziek uit de 60 en 70er jaren mij een ‘ach ja gevoel’ oplevert, rap en Nederland Zingt mijn wijsvinger laat bewegen naar het uitknopje en wat men in het algemeen onder ‘klassieke muziek’ verstaat, mij veelal voedt met weldadigheid en warme gevoelens.

Ook hier komt er kennis van de schoonheid om de hoek kijken. Ik ben bepaalde popsongs mooi gaan vinden. Je bent het verhaal wat erachter ligt te weten gekomen, je linkt het nummer aan een bepaalde gebeurtenis of je wordt attent gemaakt op bijvoorbeeld de muzikale opbouw van het nummer. Het banale groene vaasje krijgt soms ook hier betekenis.

Ik heb anderhalf uur met open oren en ogen geluisterd en gekeken naar een film met de jonge Franse pianist David Fray. Het is een film van hem met het Deutsche Kammerphilharmonie Bremen. Ze zijn bezig met het opnemen van pianoconcerten van the good old Bach en het is zo fascinerend om te zien en te horen hoe dat gedaan wordt. David Fray heeft een duidelijke visie over hoe het gespeeld moet worden en maakt dat op een heerlijk ontwapenende manier aan de orkestleden duidelijk. Nu heeft iedere muzikant een mening over hoe een stuk dient te klinken. Een bepaalde eigenwijzerigheid kan de meeste niet ontzegt worden maar begrijp mij niet verkeerd, het is hun goed recht. Hoewel…. Ik heb eens een organist het koraal Subdue us by Thy goodness (uit BVW 22) zo langzaam, zo traag horen spelen dat het orgel onder zijn handen in slaap viel. Zo niet bij deze jonge virtuoos. Ik heb er, ondanks de gekke bekken die hij trekt, mateloos van genoten. De muziek die ik al mooi vond, is nog mooier en meer zeggender geworden en deze vermeerdering van schoonheid wil ik daarom graag delen.

Het programma heet ‘Swing, Sing & Think: David Fray – Bach’s Keyboard Concertos’.
Dit is de link. Ik hoop dat jullie er in die anderhalf uur net zo van kunnen genieten.

https://www.youtube.com/watch?v=xV_L7kh08cE

© peter gortworst / april 2018
foto: nl.freepik.com